80 εκατ. € δίνει το κράτος για ενοίκια

Σε μια περίοδο που η ανάγκη για περικοπές στις δαπάνες είναι πιο επιτακτική από ποτέ, το ελληνικό Δημόσιο ξοδεύει δεκάδες εκατομμύρια ετησίως για τη στέγαση των υπηρεσιών του. Την ίδια ώρα πολλά κτίρια που προορίζονταν για υπουργική χρήση μαραζώνουν

Σε 2.130 κτίρια είναι πολυδιασπασμένες οι κεντρικές υπηρεσίες του ελληνικού κράτους, σύμφωνα με στοιχεία που έχει στη διάθεσή του το υπουργείο Διοικητικής Μεταρρύθμισης. Το πιο σημαντικό στοιχείο του «κρατικού real estate» είναι ότι για τη στέγαση των κεντρικών υπηρεσιών η κυβέρνηση καταβάλλει 80 εκατ. ευρώ τον χρόνο, σε μια περίοδο που απαιτούνται σημαντικές περικοπές λειτουργικών δαπανών.

Η μελέτη για την καταγραφή των κρατικών κτιρίων πραγματοποιήθηκε το καλοκαίρι από τις 16 ομάδες εργασίας που δημιουργήθηκαν σε κάθε υπουργείο, προκειμένου να καταγράψουν την κατάσταση της ελληνικής δημόσιας διοίκησης.

Τα στοιχεία συνέλεξε η Ειδική Υπηρεσία Στρατηγικού Σχεδιασμού, Συντονισμού και Εφαρμογής Προγραμμάτων του υπουργείου Διοικητικής Μεταρρύθμισης και αξιοποιήθηκαν στην ποιοτική αξιολόγηση του κράτους που πραγματοποίησε ο ΟΟΣΑ.

Από το σύνολο των 2.130 κτιρίων που είναι «μοιρασμένη» η δημόσια διοίκηση, δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία για 119 κτίρια του υπουργείου Υγείας, ενώ η μελέτη δεν αναφέρει πόσα κτίρια είναι στην ιδιοκτησία του Δημοσίου και παραμένουν ανεκμετάλλευτα.

Η κατανομή

Από τα 2.011 κτίρια για τα οποία υπάρχουν στοιχεία, τα 1.048 (52%) είναι ιδιόκτητα, τα 887 (44%) είναι μισθωμένα και 76 (4%) έχουν παραχωρηθεί στο κράτος για δωρεάν χρήση από ιδιώτες ή ΝΠΙΔ.

Αξιοσημείωτο εύρημα της μελέτης αποτελεί το γεγονός ότι παρά το ότι οι κεντρικές υπηρεσίες καταλαμβάνουν το 30% των συνολικών κτιρίων, η ετήσια συνολική δαπάνη μίσθωσης είναι τριπλάσια από αυτήν που καταβάλλεται για τα κτίρια των περιφερειακών υπηρεσιών που αντιστοιχούν στο 70% των συνολικών κτιρίων.

Η είσοδος του υπουργείου Πολιτισμού, στην οδό Μπουμπουλίνας. Το 2004 οι υπάλληλοι αντέδρασαν στην προοπτική μετακόμισης στο ανακατασκευασμένο κτίριο του «Κεράνη» στη Θηβών.

Ετσι, τα κτίρια των υπουργείων και των κεντρικών υπηρεσιών που στεγάζονται στην Αθήνα κυρίως κοστίζουν 60 εκατ. ευρώ τον χρόνο περίπου, ενώ τα τριπλάσια σε αριθμό κτίρια των περιφερειακών υπηρεσιών κοστίζουν σε ενοίκια το 1/3, δηλαδή 20 εκατ. ευρώ.

Πολλά έχουν ακουστεί κατά καιρούς σε αρκετές περιπτώσεις κυρίως για τα αδιαφανή κριτήρια με τα οποία επιλεγόταν ένα κτίριο για να ενοικιαστεί, προκειμένου να στεγάσει κρατικές υπηρεσίες. Και βέβαια για ιδιώτες ιδιοκτήτες που ζητούσαν υπέρογκα ποσά για ενοίκιο στο παρελθόν, αφού το κράτος θα ήταν καλός και σταθερός πελάτης για πολλά χρόνια.

Η δεινή οικονομική κατάσταση που έχει περιέλθει η χώρα έχει οδηγήσει σε περικοπές μισθωμάτων μέχρι και 20% σε αρκετές περιπτώσεις. Τα ενοίκια στην πρωτεύουσα είναι σαφώς υψηλότερα σε σχέση με αυτά που ισχύουν στην περιφέρεια, αλλά δεν μπορεί να γίνει σύγκριση λόγω της μη καταγραφής των τετραγωνικών μέτρων που αντιστοιχούν σε κάθε κρατική υπηρεσία που ενοικιάζει γραφεία.

Οι υπηρεσίες που είναι διάσπαρτες στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα ανήκουν στο υπουργείο Οικονομικών (674 κτίρια, συμπεριλαμβανομένων των Εφοριών) και το υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού (721 κτίρια). Ακολουθούν το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης (140 κτίρια) και το υπουργείο Υγείας (132 κτίρια). Τη μικρότερη διασπορά καταγράφουν το υπουργείο Παιδείας (15 κτίρια) και το πρώην υπουργείο Θαλασσίων Υποθέσεων (11 κτίρια). Πρωταθλητές στα μισθωμένα κτίρια είναι το υπουργείο Περιβάλλοντος (100%), το υπουργείο Εργασίας (95% επί του συνόλου των κτιρίων), το υπουργείο Μεταφορών και Υποδομών (82%) και το υπουργείο Διοικητικής Μεταρρύθμισης (80,65%).

 

Οι δαπάνες
Πρωταθλητές και ουραγοί

Το υπουργείο Εξωτερικών διαθέτει το μικρότερο ποσοστό ενοικιαζόμενων κτιρίων (2,46%), αλλά καταβάλλει το μεγαλύτερο ύψος μισθώματος (584.287 ευρώ κατά μέσον όρο). Στα 424.591 ευρώ είναι ο μέσος όρος δαπανών ενοικίων για το υπουργείο Περιβάλλοντος και 239.315 ευρώ για το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη. Τον χαμηλότερο μέσον όρο ενοικίου καταβάλλει το πρώην υπουργείο Θαλασσίων Υποθέσεων (5.401 ευρώ) και τα υψηλότερα ενοίκια καταβάλλονται στα μισθωμένα κτίρια του πρώην υπουργείου Οικονομίας (658.943 ευρώ). Μηδενικά είναι τα έξοδα ενοικίων μόνο στο υπουργείο Εθνικής Αμυνας.

Στα πρότυπα μεγάλων ευρωπαϊκών πόλεων
Ξανά στο προσκήνιο η πρόταση για δημιουργία «κυβερνητικού πάρκου»

Η πολυδιάσπαση των κεντρικών υπηρεσιών θέτει επί τάπητος το θέμα της χωροθέτησης ενός διοικητικού κέντρου της κυβέρνησης. Η ιδέα του «κυβερνητικού πάρκου», όπου θα στεγαστούν όλες οι κεντρικές υπηρεσίες των υπουργείων στα πρότυπα του διοικητικού κέντρου της Ευρωπαϊκής Ενωσης, αποτέλεσε θέμα συζήτησης του πρώην υπουργού Εσωτερικών Γ. Ραγκούση με τον ΟΟΣΑ. Από το 2010 είχε πέσει στο τραπέζι των συζητήσεων η περιοχή του Ελληνικού (αριστερά) σε ένα μακρόπνοο σχέδιο δημιουργίας ενός κυβερνητικού πάρκου.

Με τη θεσμοθέτηση του επιτελικού κράτους και την αναμενόμενη μεταφορά εκτελεστικών αρμοδιοτήτων από την κεντρική διοίκηση στις περιφερειακές υπηρεσίες και στην τοπική αυτοδιοίκηση υπολογίζεται ότι θα ξανατεθεί επί τάπητος η δημιουργία ενός ενιαίου διοικητικού κέντρου της κυβέρνησης. Στο Λονδίνο, η έδρα της κυβέρνησης βρίσκεται στην Κεντρική Ζώνη Δραστηριοτήτων (CAZ), στο κέντρο της πόλης, που αποτελεί διοικητικό και οικονομικό πυρήνα της πρωτεύουσας. Στην περιοχή στεγάζονται το Κοινοβούλιο, τα κεντρικά γραφεία των υπουργείων και των οργανισμών. Αντίστοιχα στη Στοκχόλμη έδρα της κυβέρνησης είναι το κτίριο Rosenbad, όπου έχουν τα γραφεία τους ο πρωθυπουργός και ο υπουργός Δικαιοσύνης και πραγματοποιούνται τα υπουργικά συμβούλια. Μετά το 1981 μεταφέρθηκαν στην περιοχή και τα υπόλοιπα υπουργεία, αρκετά εκ των οποίων συνδέονται υπογείως.

Γραφειοκρατία και εργαζόμενοι
Καταδικάζουν σε αχρηστία δεκάδες δημόσια κτίρια

Μέχρι στιγμής δεν έχει δει το φως της δημοσιότητας καμία αξιόπιστη μελέτη που να καταγράφει το σύνολο των δημοσίων κτιρίων που παραμένουν ανεκμετάλλευτα. Παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχουν σαφή στοιχεία για το σύνολο της ακίνητης περιουσίας του κράτους, τα καταγεγραμμένα δημόσια κτίρια -σύμφωνα με εκτιμήσεις- ανέρχονται σε 72.800.

Σημαντικές κτιριακές εγκαταστάσεις που είχαν κατασκευαστεί το 2004 παραμένουν ακόμα χωρίς να έχουν αξιοποιηθεί προς το συμφέρον του Δημοσίου. Σε σίριαλ έχει μετατραπεί η μεταφορά των υπηρεσιών διαφόρων υπουργείων στο ανακατασκευασμένο κτίριο του «Κεράνη» στην οδό Θηβών.

Συναντά αντιδράσεις
Πριν από λίγες ημέρες, έπειτα από πρόταση του αναπληρωτή υπουργού Οικονομικών Παντελή Οικονόμου, ανακοινώθηκε η μεταφορά των κεντρικών υπηρεσιών του υπουργείου Οικονομικών στο πρώην βιομηχανικό κτίριο, το οποίο περιβάλλεται από εννέα στρέμματα χώρων πρασίνου, ενώ στο ισόγειό του φιλοξενεί χώρους ιατρείου και κυλικείου.

Στόχος της πολιτικής ηγεσίας, που βρίσκει αντιδράσεις στους εργαζόμενους του υπουργείου, είναι να μεταφερθούν στο κτίριο του Κεράνη 2.300 υπάλληλοι του υπουργείου Οικονομικών, οι οποίοι εργάζονται σε δύο ακίνητα επί της οδού Καραγιώργη Σερβίας (αριθμός 6 και 8) και σε περισσότερα από 50 διάσπαρτα ακίνητα στο κέντρο της Αθήνας. Το ενοίκιο για τα συγκεκριμένα κτίρια φτάνει τα 7 εκατ. ευρώ τον χρόνο.

Υπήρξαν άλλες τρεις απόπειρες μεταφοράς υπουργείων στον συγκεκριμένο χώρο, οι οποίες κόλλησαν στους υπαλλήλους που δεν ήθελαν να φύγουν από το κέντρο. Το 1998 ήταν οι υπάλληλοι του ΥΠΕΧΩΔΕ που αντιδρούσαν στην προαναγγελία μεταφοράς υπηρεσιών του υπουργείου, το 2004 ήρθε η σειρά των υπαλλήλων του υπουργείου Πολιτισμού και το 2011 ακολούθησαν οι υπάλληλοι του υπουργείου Εργασίας.

Η υπόθεση που αφορά το εγκαταλελειμμένο κτίριο στο Ολυμπιακό Χωριό, στο οποίο προοριζόταν να μεταφερθεί το υπουργείο Εργασίας, έχει εμπλακεί στη γραφειοκρατία και σε ένα θολό ιδιοκτησιακό καθεστώς, στο οποίο περιπλέκεται η Μονή Βατοπεδίου, στην οποία είχε παραχωρηθεί από την προηγούμενη κυβέρνηση στο πλαίσιο των «αμαρτωλών» ανταλλαγών. Σχετική επερώτηση κατέθεσαν στη Βουλή πρόσφατα για το ιδιοκτησιακό καθεστώς και τη χρήση του κτιρίου οι βουλευτές της Δημοκρατικής Αριστεράς. Μόνο το υπουργείο Παιδείας έχει συγκεντρώσει όλες τις υπηρεσίες του, που απασχολούν 1.600 υπαλλήλους, στα κτίρια πίσω από το Ολυμπιακό Στάδιο.

Το εργασιακό περιβάλλον
Κτίρια χωρίς υποδομές

Απουσία υποδομών πρόσβασης για ΑμεΑ, έλλειψη αιθουσών συνεδριάσεων αλλά και χώρων φύλαξης των παιδιών των εργαζομένων καταγράφουν σε ποσοστά πάνω από 90% τα κτίρια στα οποία στεγάζεται το Δημόσιο, σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Διοικητικής Μεταρρύθμισης. Μόνο το 7,86% των κτιριακών υποδομών διαθέτουν προσβασιμότητα σε μία ομάδα του πληθυσμού όπως είναι τα ΑμΕΑ, ενώ είναι απαγορευτική η πρόσβαση στο 92,14% των κρατικών κτιρίων.

Παράλληλα παρουσιάζεται απουσία χώρου εστίασης ή κυλικείου στο 95,38% των δημοσίων κτιρίων, με αποτέλεσμα να καταγράφονται μείωση του πραγματικού χρόνου εργασίας των υπαλλήλων και αποδυνάμωση του συναδελφικού κλίματος, το οποίο καλλιεργείται σε κοινούς χώρους συνάντησης, όπως αναφέρει η μελέτη της ΕΥΣΣΕΠ. Οι χώροι σύσκεψης απουσιάζουν από το 89,51% των κτιριακών υποδομών, με αποτέλεσμα να δυσχεραίνονται ο συντονισμός των δράσεων, η διάχυση της πληροφόρησης και η παρακολούθηση των κοινών προγραμμάτων που υλοποιούνται.

Διπλό όφελος
Αξιο προσοχής είναι το γεγονός ότι μόνο το 1,29% των κτιριακών υποδομών διαθέτουν χώρο φύλαξης παιδιών. Σε μια περίοδο όπου συνήθως εργάζονται και οι δύο γονείς, η απουσία χώρων φύλαξης των παιδιών στο εργασιακό περιβάλλον επιβαρύνει την οικογένεια. Η ύπαρξη ανάλογων χώρων θα εξυπηρετούσε όχι μόνο οικονομικά, αλλά και από άποψη χρόνου τον εργαζόμενο και την υπηρεσία.

Σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του εργασιακού περιβάλλοντος παίζει και ο χώρος που αναλογεί ανά εργαζόμενο. Στα παλαιά κτίρια όπου στεγάζονται δημόσιες υπηρεσίες στο κέντρο της Αθήνας τα γραφεία είναι μικρά και κατασκευασμένα χωρίς κανέναν εργονομικό σχεδιασμό. Αντίθετα, τα γραφεία των υπαλλήλων στο υπουργείο Παιδείας είναι φωτεινά και ευρύχωρα. Σύμφωνα με διεθνείς μελέτες θα πρέπει να αντιστοιχούν 10 τ.μ. ανά εργαζόμενο μαζί με τους κοινόχρηστους χώρους. Σύμφωνα με τη μελέτη της ΕΥΣΣΕΠ αλλά και τα στοιχεία που περιλαμβάνονται στην αξιολόγηση του ΟΟΣΑ, η μεταστέγαση των κρατικών υπηρεσιών σε ιδιόκτητα κτίρια και ?ιδανικά? σε ένα «κυβερνητικό» πάρκο είναι αντικείμενο ενός μακρόπνοου σχεδιασμού, που μπορεί να επηρεάσει και το ρυθμιστικό σχέδιο της πρωτεύουσας αλλά και των πόλεων όπου συγκεντρώνονται περιφερειακές υπηρεσίες.

ΝΙΚΟΣ Β. ΤΣΙΤΣΑΣ στο «ΕΘΝΟΣ της Κυριακής»